timone Nhắc đến một số thể loại văn học hiện đại thì không thể nào không nhắc đến thể loại truyện ngắn. Đây là một trong những thể loại văn học thành công đóng góp vào việc phong phú của nền văn học nước nhà. Tuy nhiên nhiều người hiện nay vẫn chưa biết truyện ngắn là gì hay truyện ngắn và tiểu thuyết có giống nhau không? Cùng timheald.com giải đáp thắc mắc qua bài viết này nhé!
I. Truyện ngắn là gì?
Truyện ngắn là gì? Truyện ngắn là một thể loại văn học, thường là các câu chuyện kể bằng văn xuôi có xu hướng ngắn gọn xúc tích và hàm nghĩa. Thông thường truyện ngắn chỉ có độ dài từ vài dòng đến vài chục trang. Vậy nên tính huống truyện là một vấn đề quan trọng của truyện ngắn.
Truyện ngắn thường chỉ tập trung vào một tình huống chủ đề nhất định vậy nên nó thường hạn chế về nhân vật, thời gian cũng như không gian.
Truyện ngắn thiên về lối kể kết hợp giữa sự thật đời sống và khả năng hư cấu, tưởng tượng.
Lịch sử ra đời của truyện ngắn
Truyện ngắn xuất hiện ở phương Đông và phương Tây nhưng mỗi quốc gia, mỗi khu vực lại có những nét đặc trưng riêng:
- Phương Đông: Ở một số nước, đặc biệt là Trung Quốc và Nhật Bản coi truyện ngắn là một thể loại tiểu thuyết hoặc gọi là “tiểu thuyết đoản thiên” để nhằm phân biệt với tiểu thuyết dài là tiểu thuyết trường thiên.
- Phương Tây: Thể loại truyện ngắn xuất hiện trên các tạp chí xuất bản đầu thế kỷ 19, với đỉnh cao là tác phẩm vẻ vang của Chekhov về văn hóa Nga và trở thành một loại hình nghệ thuật quan trọng trong văn học thế kỷ 20 mặc dù trước đó nó tồn tại dưới hình thức truyền miệng như truyện ngụ ngôn,…Vào thế kỷ 19, tiểu thuyết truyện ngắn mới thực sự được định hình ở phương Tây và vẫn đang phát triển cho đến ngày nay.
II. Đặc điểm của truyện ngắn
Để hiểu rõ hơn về truyện ngắn là gì hãy cùng đi phân tích một số đặc điểm của truyện ngắn như:
1. Cốt truyện
Truyện ngắn là thể loại có cốt truyện nhưng biến hóa hơn tiểu thuyết. Dựa vào cốt truyện ở truyện ngắn được chia làm hai loại là truyện không có cốt truyện nhằm thể hiện diễn biến tâm trạng nhân vật trong hoàn cảnh, truyện có ý tưởng không có sự gay cấn, thời gian cụ thể.
Còn truyện ngắn có cốt truyện chú ý xây dựng tình tiết, tính cách nhân vật và thúc đẩy hướng phát triển của mạch truyện.
2. Dung lượng
Truyện ngắn có dung lượng nhỏ, ngắn gọn nên có sức ấn tượng tốt với người đọc. Nó tập trung vào một hoặc nhiều sự kiện trong một không gian và thời gian cụ thể, tạo ấn tượng và liên tưởng mạnh mẽ đối với người đọc.
Về mặt kết cấu, truyện ngắn có quy mô nhỏ nhưng có thể có kết cấu linh hoạt. Cấu trúc của truyện ngắn không bao hàm không gian, thời gian ở nhiều cấp độ, nhiều tuyến mà được cấu trúc theo kiểu tương phản, liên tưởng.
3. Nhân vật
Truyện ngắn có ít nhân vật hơn tiểu thuyết và thường được xây dựng theo nguyên tắc điển hình hóa. Các nhân vật nên được đặt trong những tình huống cụ thể vừa phổ quát vừa độc đáo. Trong truyện ngắn, nhân vật là những mảnh nhỏ của thế giới, là hiện thân của các trạng thái quan hệ xã hội, ý thức xã hội, trạng thái tồn tại của con người trực tiếp hoặc gián tiếp nói lên các hệ tư tưởng của nhà văn.
4. Phương thức kể chuyện
Về phương thức kể chuyện, truyện ngắn thường dùng nhiều cách kể chuyện. Các nhà văn thường thay đổi cách kể và các hình thức kể hỗn hợp như tường thuật hay miêu tả lại sự việc.
5. Nội dung
Nội dung truyện ngắn bao gồm nhiều thể loại khác nhau, bao trùm hầu hết các phương diện của đời sống con người như đời tư, sử thi,…với nội dung ngắn gọn như độc đáo, dễ hiểu.
III. Phân biệt giữa tiểu thuyết và truyện ngắn
Nhiều người hay lầm tưởng giữa tiểu thuyết và truyện ngắn nhưng thực chất đây lại là hai thể loại văn học hoàn toàn khác nhau. Nhưng bạn có thể dựa vào một số đặc điểm dưới đây để phân biệt hai thể loại này:
- Tiểu thuyết là thể loại văn xuôi hư cấu, thông qua nhân vật hay hoàn cảnh mà phản ánh xã hội rộng lớn, tiểu thuyết thường mang tính tường thuật, kể chuyện bằng ngôn ngữ theo một chủ đề xác định.
- Còn truyện ngắn là thể loại văn học kể bằng văn xuôi và theo xu hướng ngắn gọn xúc tích, chứa đựng nhiều hàm nghĩa câu chuyện. Thường thì độ dài truyện ngắn rất ít.
- Truyện ngắn chỉ tập trung vào một tình huống hay chủ đề còn tiểu thuyết chứa nhiều vấn đề, phủ sóng được diện rộng lớn.
IV. Một số tác phẩm truyện ngắn tiêu biểu của Việt Nam
1. Dế mèn phiêu lưu ký
Dế mèn phiêu lưu ký chính là truyện ngắn thành công nhất của nền văn học Việt Nam cũng như của nhà văn Tô Hoài. Tác phẩm này kể về cuộc phiêu lưu của dế mèn cùng các bạn. Trên đường đi họ đã cùng trải qua những khó khăn nguy hiểm nhưng sau cùng nhận lại được nhiều bài học quý giá.
2. Chí phèo
Đó là một trong những truyện ngắn nổi tiếng của Nam Cao được viết vào năm 1941. Chí phèo là tác phẩm xuất sắc về nghệ thuật viết truyện tài tình của Nam Cao và bi kịch của người nông dân nghèo bị tha hóa trong xã hội phong kiến xưa.
Truyện ngắn Chí Phèo là một kiệt tác của văn xuôi Việt Nam đương đại, không chỉ mang giá trị hiện thực mà còn mang giá trị nhân đạo mới mẻ, sâu sắc, minh chứng cho trình độ nghệ thuật kiệt xuất của nhà thơ lớn của nền văn học Việt Nam.
3. Vợ nhặt
Vợ nhặt là một trong những tác phẩm truyện ngắn tiêu biểu của cây bút tài ba – Kim Lân. Đây được xem là một trong những tác phẩm văn học viên ngọc quý của văn học Việt Nam. Tác phẩm chính là phóng sự chân thật về nạn đói năm 45 thời điểm mà anh chàng cu tràng nhặt được vợ, đúng hơn chỉ lấy bằng mấy chén bánh đúc, có thể hiểu rõ được nạn đói này tha hóa giá trị con người đến thế nào. Qua tác phẩm này nhà văn Kim Lân đã thực sự bày tỏ sự cảm thông với nỗi khổ của người dân nghèo, phát hiện ra vẻ đẹp tâm hồn, nhân cách của họ.
Trên đây là một số giải đáp về truyện ngắn là gì cũng như đặc điểm của thể loại truyện ngắn. Bạn có biết đến những tác phẩm truyện ngắn nào của nền văn học Việt Nam nữa không? Để lại bình luận cho chúng tôi biết nhé! Đừng quên cập nhật những thông tin mới nhất về Văn học để có thêm nhiều thông tin hữu ích!
